مدارس سمپاد؛ هزینه کردن برای تیزهوشانی که مهاجرت می‌کنند

به گزارش راهبرد معاصر، موضوع تنوع مدارس در کشور بحثی قدیمی و ریشه‌دار است و دیدگاه‌های متفاوتی هم درباره آن مطرح است در حقیقت این موضوع در دوگانه عدالت تا بی‌عدالتی تعریف می‌شود؛ برخی تنوع مدارس را مصداق عدالت آموزشی و برخی هم حذف آن را آغاز گام گذاشتن در مسیر تحقق عدالت می‌‌‌دانند!

حداقلی‌ترین آسیب تنوع مدارس در کشور، ارائه انواع مختلفی از آموزش در مدارس متنوع و شکل‌گیری دوگانه «شهریه ـ کیفیت» است یعنی خانواده‌ها به‌ازای بهره‌مندی از آموزش باکیفیت باید برای فرزندان خود هزینه کنند.

مدارس سمپاد هم جزو مدارس خاصی هستند که با جداسازی دانش‌آموزان تیز هوش از سایر دانش‌آموزان خدمات آموزشی ویژه‌تری را به آنها ارائه می‌دهند؛ فعالیت مدارس سمپاد تا به امروز با دیدگاه‌های موافق و مخالف مختلفی همراه است.

اگرچه آموزش و پرورش شهریور امسال تلاش کرد با هدف تقویت مدارس دولتی، معلمان مدارس سمپاد را به سمت تدریس به این مدارس سوق دهد و در همین ارتباط بخشنامه‌ای صادر شد که «تمام معلمان مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی موظفند 12 ساعت از زمان فعالیت خود را (24 ساعت تدریس هفتگی) در مدارس دولتی عادی تدریس کنند» اما تا به امروز گزارشی از میزان تحقق این بخشنامه و تعداد معلمانی که برای تدریس به مدارس دولتی عادی رفتند، به افکار عمومی جامعه ارائه نشده است.

در گفت‌وگویی با موضوع فعالیت مدارس سمپاد؛ آری یا خیر، مسئولان اسبق وزارت آموزش و پرورش دیدگاه خود را دراینباره ارائه کردند.

فاطمه مهاجرانی رئیس اسبق سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درباره شکل‌گیری مدارس سمپاد گفت: از دهه 40 مدارس سمپاد در شهر تهران ایجاد شد و به تدریج گسترش یافت. شکل‌گیری المپیادها هم به موازات مدارس سمپاد انجام شد و نخستین المپیادها سال 1959 میلادی در بلوک شرق شکل گرفت البته هیچ گاه ایران در دوران قبل از انقلاب اسلامی در این المپیادها شرکت نکرد.

امکانات آموزش دانش‌آموزان در کنار یکدیگر را نداریم!

وی افزود: اگر اقتصاد آموزش و پرروش ایران همانند فنلاند بود آن وقت می‌گفتیم « نه به جداسازی دانش‌آموزان»، اگر در کلاس‌های درس مدارس دولتی عادی می‌توانستیم دانش‌آموزان دارای معلولیت، عادی و تیزهوش را در کنار هم داشته باشیم بسیار مناسب‌تر بود چون دانش‌آموزان در کنار یکدیگر تعامل، زیستن و تاب‌آوری را می‌آموزند، اما هم اکنون امکان تحقق این موضوع را نداریم.

مهاجرانی در پاسخ به این پرسش که چرا به جداسازی دانش‌آموزان تیزهوش و ارائه خدمات ویژه‌تر به آنها نیاز است؟ گفت: جداسازی عین عدالت است چون عدالت یعنی هر فردی در جای خود قرار بگیرد البته وظیفه داریم به تمام دانش‌آموزان حداقلی از امکانات آموزشی ارائه دهیم با این حال اگر اقتصاد آموزش و پرورش اجازه می‌داد بهتر بود تمام دانش‌آموزان را کنار یکدیگر و در یک کلاس درس داشته باشیم.

اشکالات مدارس سمپاد باید رفع شود

رئیس اسبق سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با تأکید بر اینکه باید اشکالات مدارس سمپاد را اصلاح کنیم، عنوان کرد: در شیوه شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش اشکالاتی وجود دارد و هیچ فردی منکر آن نیست و باید اشکالات را اصلاح کرد.

مهاجرانی ادامه داد: آرزو می‌کنم روزی مدارس سمپاد نداشته باشیم اما این موضوع به شروطی نیاز دارد که فعلاً نمی‌توانیم آن را محقق کنیم؛ ما می‌توانیم مدارس سمپاد نداشته باشیم اما نمی‌توانیم نظام آموزش نخبگان نداشته باشیم.

طرح شهاب در آموزش و پرورش زمین‌گیر شد

وی در پاسخ به این پرسش که چرا مدارس سمپاد صرفاً به دنبال استعدادهای علمی هستند و سایر استعدادها همچون هنری و ورزشی را در نظر نمی‌گیرند؟ گفت: طرح شهاب که بنیاد ملی نخبگان ارائه دهنده و آموزش و پرورش مجری آن بود همین هدف را دنبال می‌کرد اما طرح شهاب به دلیل درگیری‌ها در آموزش و پرورش اجرا نشد و بنیاد ملی نخبگان اعلام کرد «ما را به خیر شما امید نیست» و کار را متوقف کرد.

نمی‌دانیم استعداد دانش‌آموزان محروم را چگونه پرورش دهیم

رئیس اسبق سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان بیان کرد: در صورت اجرا، طرح شهاب باز هم نمی ‌توانست جایگزین مدارس سمپاد شود چون هنوز ملزومات حمایت و پرورش استعداد دانش‌آموزان مستعد روستایی وجود ندارد یعنی می‌توانستیم آنها را شناسایی کنیم اما نمی‌دانستیم چگونه باید آنها را پرورش داد البته طرح‌هایی مانند مدارس مکمل و کلاس‌های ضمیمه مدارس سمپاد ارائه شد اما پشتوانه اجرایی نداشت.

مهاجرانی در پاسخ به این پرسش که دستاوردهای مدارس سمپاد تا به امروز چه بوده است؟ برخی نسبت به مهاجرت فارغ التحصیلان این مدارس منتقد هستند، گفت: آیا مهاجرت فقط برای سمپاد است؟

مهاجرت در سمپاد بالاتر است چون...

وی در پاسخ به این پرسش که باید بپذیریم مهاجرت در بین فارغ التحصیلان مدارس سمپاد بیشتر است؟ افزود: بله اینگونه است و این موضوع را پیگیری می‌کنیم اما دادن حس تعلق به وطن موضوعی نیست که بتوان با آمپول به افراد تزریق کرد بلکه باید به تدریج در افراد ایجاد شود با این حال مسائل مختلفی همچون سیاست، اقتصاد و بحران اجتماعی بر این موضوع تأثیرگذار است، در مهاجرت اگر حس وطن دوستی از میان رفته باشد، اتفاق خطرناکی است و در این اتفاق ما مقصر هستیم نه دانش‌آموزان مدارس سمپاد.

مهاجرانی ادامه داد: برخی فارغ التحصیلان مدارس سمپاد هم هستند که در کشور حضور دارند و در همین دولت مشغول خدمت هستند همچون آقای میعاد صالحی مدیرعامل راه آهن و الهام یاوری رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان.

همچنین رضوان حکیم زاده معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در کشوری مانند روسیه مدارس تیزهوشان و جداسازی دانش‌آموزان از یکدیگر وجود ندارد، گفت: ایجاد مدارس سمپاد در آمریکا به دلیل روحیه رقابتی متأثر از جامعه سرمایه‌داری است و با تأسیس این مدارس چالش‌هایی ایجاد شد که باعث تجدید نظر در برنامه‌های درسی مدارس شد.

وی افزود: این ادعا که به دلیل ضعف اقتصاد آموزش و پرورش باید دانش‌آموزان تیزهوش را جدا کنیم، بسیار نادرست و در درجه اول نادیده گرفتن و تحقیر مدراس دولتی عادی است، مگر در ایران همیشه دانش‌آموزان تیزهوش جدا می‌شدند ؟ آیا ما در مدارس جداسازی شده تحصیل کردیم؟

معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه آموزش یک حق برای تمام دانش‌آموزان است؟ مطرح کرد: کارکرد مدرسه صرفاً آموزش ریاضی و علوم نیست بلکه تربیت و آموزش مهارت‌های اجتماعی بخش دیگری از کارکرد مدرسه است.

وی ادامه داد: شناسایی و توجه به استعددهای برتر با جداسازی آنها متفاوت است، توجه به تفاوت‌های فردی و سرعت یادگیری دانش‌آموزان از لحاظ علمی قابل دفاع است بنابراین مدارس و برنامه درسی باید در یک محیط فراگیر به این موضوع توجه داشته باشند.

دانش‌‌آموزان تیزهوش اگر به مدارس سمپاد نروند، موفق نمی‌شوند؟

حکیم زاده بیان کرد: وقتی دانش‌‌آموزان تیزهوش را جدا کرده و در مدارس سمپاد آموزش می‌دهیم این اتفاق می‌افتد که تحت آموزش فشرده‌تر قرار می‌گیرند تا در رشته‌های برتر دانشگاه پذیرفته شوند اما این سوال مطرح است، اگر این دانش‌آموزان در مدارس سمپاد و تحت آموزش‌های ویژه قرار نگیرند، نمی‌توانند به رشته‌های برتر دانشگاه وارد شوند؟ در این صورت از کدام تیزهوش و استعداد برتر حرف می‌زنیم!

معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: باید بپذیریم، اگر دانش‌آموزان تیزهوش را از سایر دانش‌آموزان جدا نکنیم و آنها هم در مدارس دولتی عادی تحصیل کنند، اتفاق تلخی رخ نمی‌دهد مگر نخبگان گذشته همچون شهید چمران در مدارس جداسازی شده تحصیل کردند؟ نظام‌های آموزشی پیشرو در جهان، دانش‌آموزان را یکدیگر جدا نمی‌کنند و دستاوردهای علمی بسیار خوبی دارند.

حکیم زاده گفت: تصور کنید 30 دانش‌آموز از کلاس اول دبستان تا 6 سال در یک مدرسه تحصیل کنند اما در پایه ششم دبستان و در حساس‌ترین دوره که شخصیت آنها شکل می‌گیرد و نیاز است بر روی تربیت آنها متمرکز شویم، این دانش‌آموزان را در مسابقه نادرست ورود به مدارس سمپاد قرار می‌دهیم، موسسات خصوصی هم تبلیغات مختلفی برای قبولی در آزمون ورودی مدارس سمپاد انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: دانش‌آموزان برای قبولی در آزمون ورودی پایه هفتم مدارس سمپاد در رقابتی بدتر از کنکور قرار می‌گیرند و به سایر دانش‌آموزان که نتوانستند در آزمون ورودی این مدارس پذیرفته شوند یا شرکت کنند، می‌گوییم افرادی که در این آزمون پذیرفته شدند از شما بسیار بهتر هستند آن هم در سنی که به لحاظ علمی پذیرفته نیست، دانش‌آموزان را از یکدیگر جدا کنیم.

معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با طرح این پرسش که « آیا نادیده گرفتن استعداد سایر دانش‌آموزان و ارائه خدمات آموزشی ویژه به دانش‌آموزان مدارس سمپاد که از خانواده‌های مرفه هستند و برای آماده شدن به منظور قبولی در مدارس سمپاد ساعتی چند میلیون هزینه کرده‌اند، منطبق با عدالت است؟» افزود: هم اکنون خانواده‌ها با صرف هزینه بالا فرزندان خود را به کلاس‌های آمادگی در آزمون ورودی مدارس تیزهوشان می‌فرستند تا فرزندشان بتواند وارد این مدارس شوند، در داخل مدارس هم با سخت گیری بسیار به دانش‌‌آموزان تلاش می‌کنند آنها را در تست زنی موفق کنند تا به رشته‌های برتر دانشگاه راه یابند.

حکیم زاده درباره عدم موفقیت طرح شهاب بیان کرد: بارها به سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان اعلام کردیم که طرح شهاب بدین شکلی که در حال اجرا است به نتیجه مطلوب نمی‌رسد حتی طرح جایگزین به آنها ارائه و تقاضا کردیم که اجازه اجرای آن را بدهند اما با درخواست ما موافقت نکردند.

وی ادامه داد: در طرح پیشنهادی خود به دنبال شناسایی دانش‌آموزان سرآمد و استعدادهای متنوع بودیم تا از طریق برنامه غنی سازی و بدون جداسازی آنها را پرورش دهیم.

یک اعتراف تلخ

معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: اعتراف تلخی است، بگوییم دانش‌آموزان مستعد مناطق محروم را شناسایی می‌کنیم اما نمی‌توانیم از آنها حمایت تحصیلی کنیم؛ یکی از اشکالات اساسی به برنامه جداسازی تیزهوشان این است که گروه‌های محروم جامعه را نادیده می‌گیرند.

کم کردن از سرانه مدارس دولتی و هزینه کردن برای دانش‌آموزان سمپاد

حکیم زاده گفت: دانشجویانم در دانشگاه تجارب تلخی از جو رقابتی شدید مدارس سمپاد و آسیب‌هایی‌ که به آنها وارد شدند، بیان می‌کنند از سوی دیگر آنقدر به دانش‌آموزان مدارس سمپاد برچسب برتر بودن زدیم که طلبکار جامعه هستند و اگر امکانات کم باشد سریع به دنبال مهاجرت هستند در این شرایط پولی از سرانه مدارس دولتی عادی کسر شده و برای مدارس سمپاد هزینه شده است اما فارغ التحصیلان آنها نیز مهاجرت کردند بنابراین باید در برابر دانش‌آموزان مدارس دولتی که آنها را از امکانات محروم کردیم، پاسخگو باشیم.

وی متذکر شد: اگر دانش‌آموزی واقعاً تیزهوش باشد بدون هیچ آسیبی در مدارس دولتی عادی هم می‌تواند تحصیل کند و معلمان آنها را شناسایی کرده و به ادارات آموزش و پرورش معرفی می‌کنند و می‌توان با برنامه‌های غنی سازی از آنها حمایت کرد./ تسنیم